GENÇ SANAT KOLEKSİYONERLERİ

"Sanatın içine doğdum"

"İlk sanat eserinizi hislerinizle alın"

1984 yılında Ankara’nın en önemli sanat galerisi Siyah Beyaz kapısını araladı. Faruk Sade’nin ODTÜ’de daha mimarlık öğrencisiyken burayı tasarladı. Siyah Beyaz, Türk sanat tarihini şekillendiren birçok önemli sanatçıya ev sahipliği yapıp sanatseverin vizyonunun genişlemesini sağladı. Galerinin ikinci kuşak temsilcisi Sera Sade ise yenilikçi bir yönetici ve sanatsever… İlk eserini 6 yaşında alan Sade ile koleksiyonerliği konuştuk.

Galeri Siyah Beyaz'ın köken olarak Türk sanat tarihi için oldukça önemli bir yeri var… Bu özel kültürü devam ettirmek zevk mi yoksa bir görev mi? Siyah Beyaz’da görevi devralmanızı sağlayan neydi?

Sırf görev olsaydı yapılabilecek bir şey olduğunu açıkçası düşünmüyorum. Çalışma saatleri aslında olmayan bir meslek ve sizin yaşam tarzınız haline gelen bir hayat. Küçüklüğümden beri, bizde sergisi olan sanatçılar geldiklerinde bizde kalırlardı. Sergi alanına beraber gidip eserleri asardık, aslında normalim ve hep gördüğüm buydu. O yüzden de görev gibi gelmedi sanırım. Sanki hep olması gereken buymuş gibi… Londra’da yüksek lisansımı tamamladıktan sonra Ankara’ya döndüm ve ailemle beraber Siyah Beyaz’da çalışmaya başladım. Bence burada asıl zor olan nokta, babamın 30 yıllık bir galeriyi teslim etmesiydi. İlk günden itibaren de bana bir gün bile karışmadı. Hatta tam tersine hep kendi hatalarımı yapmam gerektiğini söylediler. Şimdi de annemle beraber devam ediyorum. Ben İstanbul’da ofisteyim, O da Ankara’da galeride. Bunun da güzel bir denge olduğunu düşünüyorum.

İkinci kuşak bir galerici olarak Siyah Beyaz’ın geçmişinde sizi en etkileyen element ya da tarihi an nedir?

Siyah Beyaz’ın geçmişindeki anlardan ziyade genel bir duruş diyebilirim. Kurulduğu yıllarda Ankara’da sanatçıların, eleştirmenlerin, gazetecilerin, siyasetçilerin, mimarların buluşma noktası haline geliyor, babamın ODTÜ’lü olmasından da kaynaklanan bir ODTÜ kantini havası da mevcut. Bar ile galerinin aynı yerde bulunmasını çok önemli buluyorum. Belki de o en önemli bahsettiğiniz tarihi an ilk açılırken bar ve galeri olarak açılmasıdır. O da aslında Siyah Beyaz’ın kimliğini oluşturmuştur. Babam grileri olan bir adam değildi. Onun için ya bir şey siyahtı ya da beyaz. Bu da aslında bunca yıllık bozulmayan duruşunun nedenidir.

Sanat ile ilk etkileşiminizi hatırlıyor musunuz? Neydi o büyülü dünyada sizi içine çeken?

Bunun içine doğdum o yüzden ilk etkileşimimi hatırlamıyorum ama çocukluğumu düşündüğümde en sevdiğim zaman yılbaşı zamanıydı. Her yılbaşında Bihrat Mavitan ve Alev Mavitan bize gelirlerdi. Biko’nun yeleğinin cebinde hep bir defteri vardı. Sabah kimse kalkmadan kalkar masaya oturur ve hep o defterine bir şeyler çizerdi. Onun o defterleri ve kalemleri gözümün önünden gitmez. Benim de kağıt kalem sevdam sanırım onun bana armağanı.

"İlk eserimi yuvaya giderken aldım"

Sizin kendi adınıza ilk satın aldığınız eser kimindi ve neydi?

Yuvadayken yine bir sergi gezmelerimizde Cemil Eren sergisine gitmiştik. Cemil Bey’in küçük balık tuvalleri vardı. Ben de aralarından birini duvardan kucaklayıp annemlere götürmüştüm. Annemlere zorla aldırmıştım, hâlâ duvarımda asılı. Galeriye başladığımda da ilk yaptığım satışla Nermin Er almıştım. Işıklı kutularından... Benim için gerçekten çok özel bir andı.

Solda görünen eserler sırası ile: Daniele Sigalot, Fırat Engin, Kadriye İnal'a ait.
Sağda görünen eser: Ebru Döşekçi'ye ait.

Bir sanat eserinin özel koleksiyonunuzda yer bulması için hangi nitelikleri olmalıdır?

Nitelikleri sonsuz sıralayabiliriz ama benim için en önemlisi her gün karşısında keyifle vakit geçirmek olacaktır. Evinize aldıktan sonra beraber bir hayatınız olmaya başlıyor ve o esere baktıkça bana farklı şeyler hissettirebilmesini seviyorum. Onu aldığım andaki duygularımdan, sanatçıyla olan ilişkime kadar beni etkiliyor. İşlerini ne kadar sevsem de sevmediğim birinin eserine her gün bakmak isteyeceğimi düşünmüyorum.

Galeriniz için sanatçıları benzer kriterlere göre seçiyor musunuz yoksa tamamen farklı disiplinlerde mi olmasını sağlıyorsunuz?

Galeride kurulduğumuz yıldan beri çalıştığımız sanatçılarımız var. Beraber 36 yılı tamamladıklarımız. Benim ikinci jenerasyon olarak başa geçmemle de annemlerin yaptığı gibi ben de kendi jenerasyonumla büyümeyi seçtim. Böylece galerinin sanatçı listesine bakarsanız aslında orada da iki jenerasyon söz konusu. Bu iki jenerasyonun bir arada olmasını çok önemli buluyorum, birbirlerini beslediklerini ve beraber daha güçlü olduklarına inanıyorum. Benzer kriterimiz sanırım öncelikle sanatçının kendisiyle kurduğumuz ilişki. O güven ve dostluk.

Halit Demirel’den Nermin Er’e uzanan bir koleksiyon

Koleksiyonunuzda kaç eser yer alıyor? Hangi isimler var?

Koleksiyonumda tam kaç eser olduğunu bilmiyorum. Çok haklısınız onu bir ara çıkartmam gerekiyor. Ama yer alan isimleri söyleyebilirim. Ardan Özmenoğlu, Bihrat Mavitan, Alev Mavitan, Robert Combas, Piotr Klemensiewicz, Bahadır Çolak, Nermin Er, Murat Morova, Gülsün Karamustafa, Halit Demirel, Erdağ Aksel, Mehmet Nazım, Ali Kotan bu isimlerden bazıları.

Galerinizde çalışacağınız sanatçıların izini nasıl sürersiniz? Hangi galeriler, fuarları mutlaka takip edersiniz?

Eskiden yurtdışındaki fuarları çok sıkı takip ederdim, ayrıca farklı ülkelerde takip ettiğim galeriler vardı. Ülkemizde özellikle mezuniyet sergilerinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu anlamda da Base’in çok önemli bir oluşum olduğu inancındayım. Fakat son dönemde galerinin sanatçı listesine yeni isim eklemiyoruz. Şu anda bu zor durumdan geçerken beraber olduğumuz sanatçılara odaklanmanın en doğrusu olduğuna karar verdik.

"Sanatçı listemizdeki sanatçıların hepsinin eserleri koleksiyonumda"

Sanat son dönemde sizin için ne ifade ediyor?

Marttan beri yaşadığımız pandemi dönemini sanatsız bir düşünsenize... Ben düşünemiyorum. Duvarlarımda yer alan eserler olmadan, müzik dinlemeden, film izlemeden… En azından bu dönemde ne kadar önemli olduğunun farkına varılacağını ümit ediyordum fakat yanılmışım. Televizyonlarda sürekli bir şeyler konuşuluyor, üstün körü paketler açıklanıyor sırf açıklanmış olmak için. Dikkat ettiyseniz sanatçıların adı bir kere dahi geçmedi. Ressamlar, heykeltıraşlar, müzisyenler bu dönemde onların adı ağza bile alınmadı… Almanya’nın sadece sanata, sanat kurumlarına, sanatçılara verdiği desteği, önemi gördük bir de bizde olanları.

Galerinizde sergisini yaptığınız hangi sanatçının eserlerini kendi koleksiyonunuza da kattınız?

Galerimizde düzenli sergi açan sanatçı listemizde bulunan sanatçıların hepsinin eserleri kendi koleksiyonumda da mevcut.

Hangi şehirler her zaman ilhamınız olmuştur ve neden? Ankara ve İstanbul’un ruh ve akım olarak sanatsal farklılıklarını nasıl gözlemlersiniz?

Londra, Kopenhag bunlara zıt olarak Napoli gitmekten en keyif aldığım ve beni her gittiğimde ayrı ayrı besleyen şehirler. Ankara ve İstanbul arasında tabii ki bir kıyas yapmak mümkün değil. İki şehrin neredeyse her şeyi birbirinden farklı diyebilirim. En büyük fark bana göre, şehir size zaman kazandırıyor hayatınızı zorlaştırmak yerine kolaylaştırıyor. Tüketim üzerine değil daha çok üretim üzerine kurulu bir şehir olduğunu düşünüyorum. Ankara’nın hâlâ daha saf kalabildiğine inanıyorum.

"Sergi gezip sanatçıyla konuşmanın verdiği keyif başkadır"

Dijitalleşme sanat koleksiyonu oluşturmada fark yarattı mı?

Reddedilemeyecek bir fark olduğu açık. Almak isteyenlerin daha kolay ulaşabileceği bir hale geldiği kesin. Dünyada bunun örnekleri var ama pandemi ile birlikte özellikle Kolekta gibi bir yapı yeni başlamak isteyenlere çok yardımcı oluyor. İnsanların çekinmeden galeri ile mail yoluyla iletişime geçebileceği veya tüm sanatçılara ulaşılabilen bir platform çok faydalı. Ama her ne kadar dijitalleşme artsa da, satışlar online olarak ya da PDF dosyaları üzerinden yapılsa da bir sergi gezmek gibi olmadığı ya da sanatçıyla tanışıp o eser hakkında konuşmanın verdiği keyfi vermediği kesin.

İlk kez sanat eseri satın alacak birine ilk öğüdünüz nedir ya da sizce maddiyat mı yoksa hisler midir o eseri satın almayı sağlayan?

İlk kez sanat eseri alacak birinin hisleriyle yola çıkmasını önerebilirim. Elinde bir ‘check list’ gibi yer alan sanatçılardan ziyade, kendi zevki çerçevesinde bir koleksiyon oluşturmanın daha özel olduğunu düşünüyorum.