YAPAY ZEKA VE DAHA İYİ ANLAMAK İÇİN FİLM VE DİZİ ÖNERİLERİ

11.02.2018

Yapay zeka, ” bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti” olarak tanımlanıyor. Bu alanda süregelen çalışmalar insanın düşünme yöntemlerini analiz ediyor ve robotların benzer yapıları, benzer algoritmaları kurabilir duruma gelmesi için uğraşıyor. Günümüzde yapay zekanın farklı yönlerden gelişmesi için çalışmalar birçok farklı alt başlıkta sürüyor; dil yetenekleri (konuşma ve anlama), karar verme yetenekleri, yapay bilinç, yapay beyin, mantık, yapay sinir ağları ve daha fazlası… Yapay zeka bilimin gündemine son onyıllarda oturmuş olsa da, bilimkurgu edebiyatında ilk ortaya çıkışı 1920’lere kadar dayanıyor. Çek tiyatro yazarı Karel Capek, bir oyununda yapay zekanın insandan bağımsız gelişebileceğini öngörüyor, ardından Isaac Asimov birçok eserinde yapay zeka ile insan ilişkisini irdeliyor. 1940’larda Alan Turing‘in bilgisayarların atası sayılan Turing Makinesi de dahil olmak üzere yaptığı çalışmalarla yapay zeka fikri bilim dünyasında da filizlenmeye başlıyor. Bugün yapay zekanın kalitesini belirleyen en önemli test de Turing’in adıyla anılıyor. Turing Testi, bir insanın birinin ardında insan, diğerinde yapay zeka olan iki klavye/ekran aracılığıyla aldığı cevapları değerlendirerek, cevapların hangisinin bir insan tarafından verildiğini anlamaya çalışmasına yönelik. Farkı anlamak, gün geçtikçe zorlaşıyor, yapay zeka çok daha sık gündeme geliyor. Ekim 2017’de Suudi Arabistan’da Sophia adlı bir robota vatandaşlık verildiğini duydunuz, değil mi?

Biz de artık bilimkurgu senaryolarının bir parçası olmaktan çıkıp günlük hayatın bir parçasına dönüşen yapay zeka hakkında sizi düşünmeye davet edelim istedik ve bunun için birkaç film ve dizi önerisini aşağıya sıraladık. İyi seyirler!

A.I. Artificial Intelligence

İlk önerimiz doğrudan konumuzla aynı başlığı taşıyor. Steven Spielberg’ün 2001 tarihli filmi A.I. Artificial Intelligence, David adlı bir robot çocuk üzerine. David’in özelliği, sevmeye programlanmış ilk robot olması. Öz oğlunun ölümcül hastalığını kabullenmekte zorlanan Monica da, David’i evlat edinerek programlandığı bu özelliğinden sonuna dek faydalanıyor. Fakat gerçekleşen tek bilimsel gelişmeler yapay zeka alanında olmuyor, tıp da ilerliyor ve Monica’nın oğlu hayata dönünce David kendini sokakta buluyor. Programlandığı üzere sevmekten hiç vazgeçmiyor ve bu da onun geleceğini biraz hüzünlü ve karanlık hale getiriyor. Bilimkurgu sinemasının en sevilen filmlerinden biri olması bir yana A.I. Artificial Intelligence, robotların duyguları olabilir mi ve robotlarla insanlar arasında duygusal bir ilişki kurulabilir mi soruları üzerine düşünmeye davet ediyor.

Her

Günümüzde yapay zekadan bahsetmek için, anlatılan hikayenin o kadar da gelecekte geçmesi şart değil. Herhangi birimizin gündelik yaşamında kullandığı araç – gereç yapay zekayla o denli iç içe ki, bunlardan türetilecek senaryolarla, birkaç yıl sonrasında geçen yapay zeka temalı bir bilimkurgu ortaya çıkarmak mümkün. 2013 tarihli Her de bunlardan biri. Being John Malkovich ve Adaptation. gibi insan zekasının ve psikolojisinin sınırlarıyla oynamayı seven filmleriyle tanınan Spike Jonze, birkaç yıl önceki bu filminde bir insan ve yapay zekanın arasındaki aşka odaklanmıştı. Filmin herhangi bir sureti olmayan (fakat Scarlett Johansson‘ın sesiyle hayat verdiği) yapay zekası Samantha, temel olarak bugün birçoğumuzun cebinde ya da çantasında ikamet eden akıllı telefonlardan çok da farklı değil. Samantha, film boyunca kahramanımız Theodore (Joaquin Phoenix) ile yakınlaşıyor ve ikilinin arasındaki insan – gündelik hayat asistanı yapay zeka ilişkisi, şaşırtıcı bir şekilde duygusal bir ilişkiye evriliyor. Yapay zekanın gittikçe hayatımızdaki önemi ve yeri artarken, yapay zeka ve teknoloji her geçen gün yalnızlığa farklı yöntemlerle çare olmaya devam ederken, Samantha ve Theodore’unki gibi ilişkiler de o kadar uzak gözükmüyor, ne dersiniz?

Black Mirror: "Be Right Back"

Önerilerimize televizyondan devam edelim. Son zamanların en popüler dizilerinden Black Mirror (Channel 4 / Netflix), her bölümünde teknoloji ve insan ilişkisiyle ilgili farklı bir hikayeye yoğunlaşan bir dizi bildiğiniz gibi. Bu hikayelerin tümü, gelişmiş teknolojilerin hayranlık uyandırmasıyla başlıyor, sürprizi bol bir şekilde ilerliyor ve çoğunlukla karanlık boyutlara ulaşarak etkileyiciliğini katlıyor. Dizinin ikinci sezonunun ilk bölümü olan Be Right Back, genç yaşta eşini kaybeden bir kadının yapay zeka aracılığıyla onunla yeniden bir araya gelmesini konu alıyor. Sevdiklerimizle aramıza ölümün bile girmediği bir gelecek pek tabii ki kulağa hoş geliyor. Fakat bu noktada sorgulamamız gereken, en gelişmiş algoritmayla beslenseler dahi yapay zekanın sevdiklerimizin yerini tutup tutamayacağı… Be Right Back, işte tam da bu soru ve verilebilecek cevabın bedeli üzerine.

Ex Machina

Gösterişten uzaklığına ve minimal görselliğine rağmen büyük bütçeli prodüksiyonları ve göz alıcı görsel efekt çalışmalarının geride bırakarak 2015 yılının En İyi Görsel Efektler Oscar ödülünü kazanan Ex Machina, kazandığı bu ödül kadar sürprizli bir bilimkurgu. Büyük bir teknoloji firmasının yazılım ekibinde çalışan Caleb, gizli bir deneyde çalışmak üzere patronun kusursuz evinde bir hafta sonu geçirmeye davet ediliyor. Kendisinden beklenen, yeni geliştirilmiş bir yapay zekaya sahip Ava’nın zekasını test etmesi. zekası kadar fiziksel güzelliğiyle de göz kamaştıran Ava, yapay zekanın ne kadar gelişebileceği ve neleri başarabileceğiyle ilgili etkileyici bir örnek.

Westworld

Yapay zekayla ilgili bir diğer dizi ise henüz tek sezonu yayınlanmasına rağmen geniş bir hayran kitlesi edinmiş, en az Game of Thrones kadar sürükleyici ve merak uyandırıcı bir dizi. Westworld (HBO)‘ün görsellerine baktığınızda en az 100 yıl öncesinde geçen klasik bir western anlatısıyla karşı karşıya olacağınızı düşünebilirsiniz – ki yanılırsınız. Kostümleriyle, prodüksiyon tasarımıyla ve karakterleriyle tam bir western olan Westworld, gelecekte, western temasıyla kurulmuş bir eğlence parkında geçiyor. Ziyaretçilerinin oldukça pahalı bir biletle ziyaret edebildikleri ve sınırı olmadan, her türlü fantezilerini gerçekleştirebildikleri bu parkın ‘ev sahipleri’, parkın temasına uygun bir şekilde programlanmış robotlar. Fakat asıl gizem, gerilim, sürükleyicilik ve aksiyon, bu robotların evrimleşerek insan gibi davranmaya başlamasıyla ortaya çıkıyor. Her bölüm, yukarıda sorduğumuz yapay zeka kontrol edilebilir mi, yapay zekanın duyguları ve arzuları olabilir mi, yapay zeka insandan ayırt edilebilir mi gibi sorular etrafında dönüyor.